Tình hình thực hiện quy hoạch titan theo quyết định 1546 năm 2013

Việt Nam là nước có tiềm năng nguồn tài nguyên titan khá lớn, ngành công nghiệp titan đã có hơn 25 năm phát triển, nếu phát huy tốt tiêm năng tài nguyên ngành titan có thể sẽ có những đóng góp đáng kể trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chính phủ đã ban hành Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng titan giai đoạn đến năm 2020, có xét tới năm 2030 tại Quyết định số 1546/QĐ-TTG ngày 03/9/2013 (Quy hoạch 1546). Đến nay, Quy hoạch đã triển khai vào thực tiễn nhưng tính hình thực hiện Quy hoạch vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Hầu hết các sản phẩm khai thác và chế biến từ nguồn tài nguyên titan của Việt Nam đã và đang được xuất khẩu và thị trường chủ yếu là Trung Quốc. Biến động thị trường titan thế giới trong những năm qua ảnh hưởng trực tiếp đến ngành công nghiệp khai thác và chế biến quặng titan Việt Nam. Theo đó, việc cấp phép HĐKS, đầu tư các dự án Khai thác và chế biến titan ở Việt Nam trong những năm qua cũng ít biến động. Do thị trường sụt giảm nên nhiều doanh nghiệp đã được cấp chứng nhận đầu tư các nhà máy chế biến sâu các sản phẩm từ quặng titan cũng đang trì hoãn việc khởi công xây dựng nhà máy. Nhiều cơ sở khai thác và chế biến quặng titan cũng phải sản xuất cầm chừng hoặc đóng cửa. số Dự án thực sự triển khai đi vào sản xuất là rất ít.

a. Các Nhà máy sản xuất xỉ titan: Các cơ sở sản xuất chế biến titan thực tế hiện nay chỉ duy trì 05 Nhà máy đã được đầu tư từ trước khi có Quy hoạch 1546 (Một số Nhà máy xỉ titan đã mở rộng nâng công suất). Các Nhà máy này đều sử dụng: Thiết bị, công nghệ của Trung Quốc; Quy mô công suất thấp, Chất lượng sản phẩm không cao. Đồng thời, chỉ có thêm 02 Dự án Nhà máy xỉ titan được khởi công (tại Bình Thuận), nhưng chưa đi vào sản xuất thực sự. Điều đặc biệt là cả 2 Nhà máy được khởi công này đều là 02 Nhà máy không có trong Quy hoạch, với công nghệ Trung Quốc khá lạc hậu, công suất thấp.

b. Các Nhà máy sản xuất ilmenit hoàn nguyên: Chỉ duy trì số Nhà máy và công suất cũ đã được đầu tư trước khi có Quy hoạch 1546.

c. Các Nhà máy sản xuất zircon mịn và siêu mịn: Chỉ duy trì số Nhà máy và công suất cũ đã được đầu tư trước khi có Quy hoạch 1546.

d. Các Nhà máy sản xuất Rutin nhân tạo: Hiện tại, chưa có nhà máy Rutin nhân tạo nào đi vào hoạt động (kể cả công tác lập Dự án chuẩn bị đầu tư).

e. Các Nhà máy sản xuất Titan Pigment, Titan xốp, Titan kim loại và pherotitan: Đến nay công tác chuẩn bị đầu tư của các dự án đều chưa được triển khai.

Hình 1. Thị phần nhu cầu nguyên liệu cho ngành titan (theo TZMI, 3-2015)

Hình 2. Biểu đồ biến động giá các sản phẩm giai đoạn 2004-2015

Bảng Tổng hợp tình hình triển khai các dự án chế biến sâu theo QH 1546